Podsumowanie i wnioski

Dyskusje tegorocznego Forum, zostały zdominowane przez 2 tematy – Europejski Zielony Ład oraz COVID-19. W czasie wszystkich paneli tematycznych podkreślano, że technologie cyfrowe są efektywnymi i dostępnymi narzędziami, które powinny być wykorzystane do transformacji gospodarczej i rozwiązywania nadciągających kryzysów: klimatycznego, ekologicznego i kolejnych pandemii. Wskazywano, że główne problemy współczesności mają charakter globalny i wymagają znacznie ściślejszej współpracy  we wszystkich dziedzinach życia społeczno-gospodarczego.

Powszechna cyfryzacja zaowocowała radykalnym wzrostem produktywności technologicznej we wszystkich dziedzinach. Niestety, nie przełożyło to się w istotny sposób na realny wzrost produktywności, bo wymaga stworzenia adekwatnego globalnego systemu cyfrowej współpracy sieciowej. W licznych prezentacjach podkreślano, że UE może być rynkiem pobudzającym globalny wzrost produktywności oparty na zrównoważonych ekologicznie technologiach, gdy system prawny UE będzie realnie premiował inwestycje w takie technologie. Rynek UE musi być zatem otwarty na współpracę poprzez:

• budowę interoperacyjnych systemów informatycznych – baz danych, informacji i wiedzy – niezbędnych dla wdrażania systemów gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ);
• harmonizację norm gwarantujących interoperacyjność, dostępność i dopasowanie sieci przemysłowych I 4.0 do potrzeb sektora MŚP;
• stworzenie warunków do europejskiej konsolidacji sieci telekomunikacyjnych w skali odpowiedniej do potrzeb przemysłu, infrastruktury i usług powszechnych;
• usprawnienie ekosystemu innowacji, który musi opierać się na łatwym dostępie do informacji, na ułatwieniach w zakresie procedur oraz w aplikowaniu o środki pomocowe;
• aktywizację innowacyjną przedsiębiorstw w ramach sieci przemysłowych i kształcenia ustawicznego organizowanego przez platformy I 4.0 krajów UE;
• ustanowienie programowo jednolitej edukacji i systemu kształcenia dorosłych – premiujących postawy innowacyjne i budujących obywatelską kulturę potrzeby uczenia się przez całe życie.

Uczestnicy obrad poparli:

• koncepcję transformacji ekosystemu jednolitego rynku UE, preferującego technologie neutralne dla środowiska i klimatu do roku 2050;
• zakończenie prac nad ramami prawnymi zielonej gospodarki sieciowej do końca 2021 roku;
• pełną cyfryzację systemu finansowego;
• pełne przejście na system zasilania gospodarki z OZE i magazynów energii w całej UE;
• przyspieszenie inwestycji w sieci 5G, jako podstawy infrastrukturalnej gospodarki sieciowej;
• cyfryzację opieki zdrowotnej i systemu lecznictwa z wykorzystaniem sieci oraz oprogramowania w obszarze profilaktyki, monitorowania zdrowia,  diagnostyki i w postępowaniu klinicznym;
• tworzenie bliźniaków i obrazów cyfrowych wszystkich zasobów materialnych i wirtualnych będących przedmiotem obiegu gospodarczego w UE;
• budowę i stałą modernizację cyfrowych bliźniaków systemów ekologicznych UE,
• integrację cyfrową infrastruktury technicznej UE.

W każdym z wymienionych powyżej obszarów powinny być stworzone europejskie cele ilościowe
i jakościowe tak, by do roku 2050 zrealizować wizję gospodarki zakreśloną w Europejskim Zielonym Ładzie i pozostałych strategiach szczegółowych, w tym dotyczącej przemysłu w wersji, jaka została opublikowana w dniu 10 marca 2020 roku.

Sesje plenarne

W ramach Forum prowadzono równolegle dyskusje dotyczące polityk:

• rozwoju przemysłu 4.0;
• inwestycji w sieci telekomunikacyjne 5G;
• cyfryzacji systemów finansowych.

Ważnym elementem były dyskusje eksperckie, których przebieg w formie video został w całości udostępniony na stronie FG TIME (http://12.fgtime.pl). Osoby zainteresowane szczegółami odsyłamy bezpośrednio do materiałów źródłowych. W tym podsumowaniu pragniemy skupić uwagę na tematach, które przewijały się w większości sesji tematycznych, co zdefiniowało ich horyzontalny charakter. Są to:

• cyfryzacja produktów, usług, systemów, infrastruktury i procesów gospodarczych do poziomu, który pozwoli na uruchomienie usług o wymaganiach krytycznych (e-Health, e-mobilność, produkcja, bezpieczeństwo),
• komercjalizacja kluczowych technologii powszechnego użytku:
  • wirtualna rzeczywistość bliźniaków i obrazów cyfrowych,
  • sztuczna inteligencja,
  • blockchain;
• wzmocnienie innowacyjności gospodarki UE poprzez modernizacje i cyfryzację systemów edukacji i kształcenia ustawicznego;
• budowa systemu prawnego UE dopasowanego do rzeczywistości gospodarki sieciowej opartej na regułach konkuperacji (czyli połączeniu w zrównoważoną całość współpracy
  i konkurencji pomiędzy niezależnymi podmiotami).

Cyfrowe technologie i platformy finansowe

Dyskusje dotyczyły cyfryzacji służącej zwiększaniu mobilności, usprawnianiu bankowości oraz płatności. Posługując się przykładem Polski, 18 mln użytkowników bankowości elektronicznej oraz ponad 13 mln użytkowników płatności mobilnych to dowód, że cyfryzacja to podstawa technologiczna rynku finansowego UE. Jeszcze 4 lata UE należała do najbardziej innowacyjnych na świecie, ale ostatnio nastąpiło spowolnienie.  Nie umieliśmy wejść na rynki międzynarodowe, a więc nie byliśmy w stanie włączyć się w rozwój tych technologii, które swą efektywność ujawniają przy większej skali.

W UE ok. 1 mln osób pracuje na rzecz rozwoju oprogramowania dla rynków finansowych,
a w następnych 5-iu latach liczba to podwoi się. Bez wsparcia dla wzmacniania współpracy w ramach europejskich projektów rozwoju o charakterze funkcjonalnym, całej UE grozi nam dalsza utrata pozycji w ścisłej czołówce, którą mieliśmy jeszcze 5 lat temu. Główną bolączką jest przeregulowanie na poziomach: UE i krajowych, które utrudniają korzystanie z nowych technologii i ekonomii skali, a przez to działają hamująco na całość innowacyjności w sektorze finansowym. Szczególny nacisk powinien być położony na wdrożenie technologii z wykorzystaniem AI, Voice Banking oraz biometrii. Sieci 5G oraz osiągnięcia w zakresie blockchain to mocny punkt wyjścia do systemów finansowych nadchodzącego dziesięciolecia.  Dalszy rozwój kryptowalut i technologii blockchain jest potrzebny ze względu na kompatybilność ze gospodarką sieciową. Świadomość tego faktu jest już na tyle powszechna, że rozpoczął się etap normowania i standaryzacji rynku kryptowalut i technologii blockchain.

Sztuczna inteligencja

Konieczność uruchomienia dużej liczby projektów naukowych, badawczo-wdrożeniowych
i komercjalizacyjnych to jedyna droga do upowszechnienie wiedzy na temat teorii i praktyki zastosowań AI. Teza ta przewijała się w większości sesji plenarnych dotyczących przemysłu, telekomunikacji i  usług (m.in. medycznych, edukacyjnych i finansowych). Technologia AI będzie prawdopodobnie podstawą większości innowacji sieciowych w nadchodzącej dekadzie. Jednocześnie musimy pamiętać, że jesteśmy na samym początku bardzo długiego procesu. Strona popytowa jest zainteresowana produktem końcowym, a nie technicznym sposobem jego realizacji, więc nie możemy w programowaniu rozwoju kierować się bezpośrednio stroną popytową.

Normalizacja i standaryzacja

W wielu sesjach dyskusja na temat normalizacji i standaryzacji była dużo głębsza i obszerniejsza niż wynikało to z założeń programowych. W wypowiedziach dominowały następujące tezy:

• przemysł 4.0 w segmencie MŚP oznacza konieczność stworzenia środowiska norm zharmonizowanych wspartych odpowiednim ekosystemem prawnym, które zapewnią minimalny poziom bezpieczeństwa inwestycyjnego, technologicznego i cyfrowego,
• tworzenie norm i standardów powinno być traktowane jako transfer technologii i może być objęte wsparciem publicznym przeznaczonym dla tego typu działalności, jeśli zawarte
  w normie know-how nie obliguje podmiotu korzystającego z tej normy do zakupu dodatkowych praw autorskich,
• mimo, iż normalizacja i standaryzacja będą miały znacznie większe znaczenie niż dotychczas, nie powinny w żadnym momencie służyć do tworzenia barier pozataryfowych lub innych instrumentów o podobnym charakterze, bo mogą ograniczać innowacyjność,
• normy i standardy mogą służyć jako narzędzia wprowadzania na rynek produktów lub usług szkodliwych dla środowiska i klimatu tylko wtedy, gdy w UE będziemy dysponować technologią i potencjałem produkcyjnym, które pozwolą na uniknięcie wykazanego rodzaju szkodliwości,
• normowanie zasad korzystania z materiałów i technologii oddziałujących na środowisko powinny być oparte na analizie technologii w pełnym cyklu obrotu, to znaczy w całym cyklu życia zasobów w sensie GOZ,
• przeregulowanie pro-ekologiczne i pro-sieciowe to działania antyinnowacyjne i przez to mogą dać efekt odwrotny do zamierzonego.

Innowacyjność

Współpraca pomiędzy nauką a biznesem wymaga lepszego wzajemnego zrozumienia. Środowisko naukowe musi zrozumieć, iż dzisiejszy świat opiera się na innowacjach. Biznes powinien dostrzec potencjał naukowy, badawczy i innowacyjny wyższych uczelni. Już dziś służą temu inicjatywy takie jak wprowadzenie przez agencje wspierania B+R ( w Polsce NCBiR) instytucji asystenta budżetowego, czy też asystenta innowacji, umożliwiającej wnioskodawcom samodzielną weryfikację pomysłów
i przygotowywanych założeń finansowych. Temu służyć ma propozycja budowania systemu opartego o zasadę jednego okienka, do którego trafiałby wnioskodawca szukający środków na wsparcie swojego projektu. Innowacje to nie tylko zmiany o charakterze technicznym czy też chronologicznym, to także innowacje o charakterze społecznym.

Rekomendacje szczegółowe

W trakcie obrad zgłoszono szereg cennych szczegółowych rekomendacji eksperckich, które zostaną wykorzystane przez organizatorów Forum w trakcie prac legislacyjnych dot. I4.0 i GOZ.